Het land van Janus

Onze laatste dag in Jinja, een namiddag rust, hangen, wassen, inpakken. Voor de lunch een fietstocht naar de bron van de Nijl. Vanop een mountainbike zie je hoe prachtig Oeganda is, een paradijs, een plek met geschiedenis, een plek waar je een bootje kan pakken en met enig doorzettingsvermogen in de Middellandse Zee kan uitkomen. Waar bananen, papaja’s, passievruchten langs de kant van de weg groeien. Waar planten nog geneeskrachtig zijn, vissen vers en het eten lekkerder is. Maar tegelijk fiets je langs lemen hutten en de lokale gevangenis. En besef je dat die heerlijk uitdagende single-track eigenlijk de stoffige, kapotte ader is waar brommers, bussen en voetgangers dagelijks moeten passeren om hun leven te leiden.
Die twee gezichten hebben we elke dag gezien. Een wandeling door dorpen geeft je een warm gevoel. Gedaan met Google afbeeldingen, je staat er middenin. Je bent waar de mensen leven, je ziet wat ze doen en hoe ze daarvan het beste van willen maken. Maar op hetzelfde moment zie je het stof dat op de voeten kruipt, de buiken die iets te dik staan, de kinderlichamen getaand van het hard labeur, lemen hutten die op instorten staan door de genadeloze regen. Armoede.
Hetzelfde zagen we op de school. Leerkrachten die de weeskinderen in hun klas geld lenen zodat ze hun inschrijvingsgeld voor school kunnen betalen. Leerlingen maken er een erezaak van om piekfijn in schooluniform te verschijnen, maar in de sokken zitten gaten. De kragen van hun hemden zijn doorgesleten. Hun truien zijn gescheurd, hebben ladders of hangen met plasticdraad aan mekaar. Schoenen moeten proper zijn, zelfs al moeten ze daarvoor blootvoets een uur naar school wandelen. Het heeft iets krampachtigs: volhouden, herstellen, verstellen, … Hardnekkig werken aan later, weerstaan aan de korte termijn, hopen en vertrouwen op God dat het ooit beter zal zijn.
Dat rotsvaste geloof hebben we ook in de Kerk gezien: een indrukwekkend gevoel van samenhorigheid, een belijden dat diep geworteld zit. Een hoop die wordt uitgesproken dat als mensen liefde tonen dat de wereld er beter mag uit zien. Geven tot je niets meer hebt, dat niet letterlijk maar samenhorig mag gezien worden. Als gemeenschap de wereld tonen dat er ook verhalen zijn buiten de eigen leefwereld. Niet enkel verhalen van miserie, ook verhalen van troost, geluk en hoop. Maar dat geloof en vertrouwen veroorzaakt ook problemen. Geven tot je niets meer kunt geven, zelfs de kruimels van Gods tafel niet waard zijn, zorgt er voor dat mensen nederiger dan nederig zijn. Geloof kan mensen dwingen te bukken tot ze niet meer voor zichzelf durven op te staan. Geloof kan mensen passief maken: want God zal het wel oplossen als je maar hard genoeg door het stof gaat.
Waar we ook rijden of wandelen, Janus gaat steeds mee. Immer twee gezichten, een land met een zwaar verleden dat werkt aan zijn toekomst. Maar de weg werkt tegen en een duw in de rug betekent ontzettend veel voor deze mensen. Een duw die CooP-Africa aan Lucky en Sandra en al aan meer dan 9000 mensen heeft gegeven. Wij willen nu alleen maar meer en harder duwen. Maar nu tijd voor safari, varen op de Nijl en fietsen met neushoorns.